Tokat Alevi köyleri ve Etnik açıdan dağılımları

Tokatta 205 adet Alevi köyü mevcuttur. Tokattaki Alevilerin %95i köken olarak Türkmendir. %5lik bir kısımda köken bakımından Zaza ve Kurmanc alevilerde bulunmaktadır. Bunlar zamanında bölgeye sürgün edilmiştir.

Tokat Alevi Köyleri

Zile = 63 Köy (4 karışık)

Almus = 33 Köy (4 karışık)

Niksar = 25 köy

Merkez = 20 köy

Turhal = 18 köy

Artova = 13 köy

Reşadiye = 12 köy

Yeşilyurt = 5 köy

Pazar = 2 köy

Erbaa = 2 köy

Sulusaray = 2 köy

Başçiftlik = 2 köy

Tüm alevi bölgelerinde olduğu gibi yüzyıllardır aleviler kendi arasında hiçbir ayrım yapmamıştır.

Yüzyıllardır tüm alevi bölgelerinde olduğu gibi tokattada türk kürt gibi bir kavram aleviler arasında yoktur.

Ancak köken olarak baktığımızda tokat alevileri dediğimiz gibi %95 oranda türkmen kökenlidirler. Bunuda söylemek lazım.

Aşk ile kalın.

 

Alevilikte Bazı Kavram ve Terimler

Alevilikte Kavram Ve Terimler Deyince Öncelikle Aklınızdan o Türkçeleştirilmiş , “Cem evi” , “Dede” , “ana” gibi terimleri çıkarın.. çünkü bunların hepsi daha sonradan asimilasyon amaçlı çıkarılmış terimler… Alevi Bölgelerinde Yaşlılar Bu terimleri kullanmamakta , kullanan kesim ise sonradan diline eklemiş bulunmakta.
Alevilikte kullanılan terimlerin neredeyse hiçbirisi türkçe olmamakla birlikte genç nesillerin aklına planlı olarak sokulan bu türkçe terimlerin örneğini bugünde arapça cenaze erkanının türkçeleştirilme kararı alınmasıyla beraber görüyoruz..

Nedir Peki Bunların Aslı ?

Osmanlı’da Alevi Toplumuna Yönelik iftira ve katliam Fetvaları , “mum söndü” meselesi

Osmanlı’da Alevi toplumuna yönelik ; mum söndü , ana bacı bilmez gibi iftiraları atan ve alevi toplumunun katline yönelik
fetvaları veren bizzat Şeyhül islam halifeleri (Özellikle İbn-i kemal) ve  Nizamülmülk’dur

Kimdir Bu Şeyhül İslam Halifeleri ?

Osmanlının kuruluşundan bu yana 131 şeyhül islam halifesi vardır bunların 122 si
türk ve türkmen kökenlidir. diğer 9 u ise arap rum vs dir.. buna rağmen tüm suçu Yüzlerce türkmenin içinde
kürt kökenli idrisi bitlisiye yüklemek isteyenlerin ise amaçları çok daha farklı , bunların amacı yine ittihad ve teraki
döneminden bu yana süren Alevileri türkleştirme ve hanefileştirme politikasının devamını sağlamaktır.

Goşkar Baba’Nın isim anlamı

Goşkar Baba ; Varto’da aşağı Yukarı 3000 metre rakımda bulunan kutsal mekanlarımızdan birisidir. Aynı zamanda Goşkar Baba , Goşkar Köyünün Sınırları içerisindedir.. bilindiği üzere goşkar köyü çoğunlukla Lolan Aşireti bireylerinden oluşuyor.

Burada Dikkat Çekmek istediğim bir nokta var , şu 100 yıllık etno-dinsel arındırma Döneminde goşkar babanın ismini köşkar baba yapmak isteyen bazı şahıslar var.
ama merak etmeyin bu isim değiştirme geleneği birtek bizde değil kureyşanlara avdelan lara hepsine yapılıyor ,

Muş Varto Alevi Köyleri

varto alevi köyleri
Muş Vartoda sanıldığı gibi 39 , veya 42 alevi köyü değil , Tam 60 alevi köyü var
alevi & sunni karışık köylerde  buna dahil… (alıntıdır)
Varto Alevi köylerinin tamamı Kürt kökenlidir.
55-56 köy zazaki (zazaca) lehçesi , geri kalan 3-4 köy ise kurmanci lehçesi konuşuyor
bazı eksikler veya yanlışlar olabilir. sizde köyünüzde çoğunluğu oluşturan aşireti  ve yanlışları yoruma yazın..
                             Yeni ve Eski ( Türkçe ve Kürtçe ) İsimleri
1 acarkent , (Zaçex) -Lolan Aşireti
2 ağaçaltı , (xelefan)
3 ağaçkorur , (Seferek) – alevi & sunni karışık
4 Onpınar , (Emeran) -Xormekan Aşreti
5 alabalık , (Mengel) -Xormekan Aşireti
6 alnıaçık , (Serçuk) – Lolan Aşireti
7 armutkaşı , (Danzîk)
8 baltaş, (Kemera Hemgînî) -Lolan Aşireti
9 beşikkaya , (Muskan)
10 çalıdere , (Xarike)
11 çaltılı , (Mıjko)
12 çayçatı , (GundeMira – DewaMira) – alevi & sunni karışık
13 çaylar , (Uskura Pile)
14 çayönü , (Dırba) -Lolan aşireti
15 çobandağı , (Gestemerd) – Lolan Aşireti
16 dağcılar , (CaneSeran) – Khureyşan aşireti
17 DallıÖz , (GomaGorgo)
18 diktepeler , (SeGıran) -Lolan Aşireti
19 doğanca , (Sofyan) – Lolan Aşireti
20 dönertaş , (Sarınc) -Lolan Aşireti
21 durucabulak,(EynaLolan) – Lolan Aşireti
22 dutözü , (eski ismi bilinmiyor)
23 eryurdu , (XaşXaş) – Xormekan Aşireti
24 gelintaş , (Gaqır) – Lolan Aşireti
25 göltepe , (ŞeyxPir) – Lolan Aşireti
26 gölyayla , (Kuzik) – Xormekan Aşireti
27 görgü , (Kurçıq) – Lolan Aşireti
28 güzeldere (ZengEna) – Xormekan Aşireti
29, güzelkent , (Tatan)
30 içmeler , (Raqasa) – Xormekan Aşireti
31 ilbey , (Dodan – Dadikan) – Alevi & Sunni Karışık
32 kartaldere ,(Civarka)
33 koçyatağı , (GomaZile) -Lolan Aşireti
34 köprücük , (Kasıman) -Xormekan Aşireti
35 kuşluk , (Yekmal)
36 küçüktepe , (Hemuge)
37 oğlakçı , (Kovik) – Şadiyan Aşireti
38 omcalı , (Kêranlıx) – Lolan Aşireti
39 sağlıcak , (DaPaq) – Lolan Aşireti
40 seki, (Kheçan) – Lolan Aşireti
41 taşçı , (Taçiye)
42 taşdibek (Xırabe Yakup veya Xırba Qub) Lolan Aşireti
43 taşlıyayla , (Sema)
44 teknedüzü ,(Badan)
45 tuzlu , (Şorik)
46 üçbulak , (Uskıra Kıja) – Xormekan Aşireti
47 ünaldı , (Eskender) -Lolan Aşireti
48 yarlısu , (Goşkar) – Lolan Aşireti
49 yayıklı, (MuZıra) – Alevi & Sunni Karışık
50 Aydınpınar,(Kılçıq) – Lolan Aşireti
51 yeşildal , (Çorsane)
52 yukarıhacıbey,(xınzor) sunni & alevi karışık
53 Zorabat , (ZorAva) – Sunni & Alevi Karışık – Avdelan aşireti
54 Taşlıyaka , (Gulıkan) – Avdelan Aşireti
55 Başkent , (Paytext) Alevi & Sunni karışık
56 Kayalıtaş, (Kımsora) – Şadiyan aşireti
57 Karaköy , (Avris) – Alevi & Sunni karışık
58 hürriyet mah. ,
59 inönü mah. , (Xoşan) -Avdelan Aşireti
60 bahçelievler mah. ,

ALEVİ KİME DENİR ? – HAMZA AKSÜT

HAMZA AKSÜT ;  Aleviler Kimdir ? Alevi Kime Denir ? Sorusuna Cevap
Türkiye, Suriye, İran, Irak ,  Azerbaycan, Bulgaristan, Lübnan gibi ülkelere dağılmış, belli bir dede veya şeyh grubuna bağlı olan, cem yapan veya ceme benzer tören, ibadet yapan topluluklara Alevi diyoruz. Özellikle görgü ve sorgu cemi yapan toplulukları kast ediyorum, tiyatro gibi gösteri cemi yapan toplulukları değil. Görgü, sorgu; kişinin görgüden, sorgudan geçmesi, o toplum huzurunda aklanması, kendi gönlüyle ikrar vermesi demektir. Aleviliğin aslı budur.

Hızır Kimdir ( Alevilikte Xızır )

Hızır kimdir ( Alevilikte Xızır )

Xızır : Zazaki ; Xızır o Qhal (Yaşlı Xızır)

alevilikte ve alevi deyişlerinde xızır isminin bu kadar çok geçmesinin Nedenini merak ederek araştırmaya başladım ,

özellikle memleketim olan vartoda xızırın ismi geçen birçok olması benim araştırmam için ilk neden oldu ..

Alevi yaşlılarımızla konuşup bir muhabete daldık ,

bana xızırın her ihtiyacımızda yardımımıza koşan birisi olduğunu söylediler , sadece dara düştüğümüzde

ondan yardım istememiz yeterliymiş, yaşlılarımız kimi zaman rüyasında kimi zaman ise

karşısında xızırın kendilerine yardım ettiğine tanık olmuşlar.

Xızır Genelde Yaşlı Bir adam kılığına girermiş , ve genelde onu boz atıyla görürlermiş

Bununla ilgili Vartoda Şöyle bir hikaye geçiyor ;

sunni birisi tipinin ortasında erzurumdan vartoya köyüne geliyormuş , bu adam yolunu kaybetmiş ve aklına

ilk gelen alevilerin xızır ı olmuş , sunni adam xızırın adını anarak xızırdan yardım istemiş

birden boz atlı yaşlı bir adam belirmiş (İşte o Xızır o Qhal ‘dır) ve ona atının ayak izlerini takip etmesini ,

onu köyüne götüreceğini söylemiş. ancak bunun karşılığına sunni adamdan kendisine adak adamasını istemiş

 e tabi sunni adam izi takip etmiş ve köyüne gitmiş , alevilerin xızırını kandırdım demiş , adak adamayı

reddetmiş. ertesi gün davarına ot vermeye gidince

davarının öldüğünü görmüş , adam xızırı dinlemediğine çok pişman olmuş.

Not = Yukarıda anlattığım hikayenin ve muhabetin nesiller boyunca anlatımı Kürtcenin Zazaki lehçesinde geçmiştir

benim tarafımdan türkçeye çevrilmiştir.    Bana Kalırsa Xızır Kavramı , içinde inanılmaz derecede Kürdi öğeler barındırıyor.

Abdalan (Avdelan) Aşireti ‘ nin kökeni

Avdelan (Abdalan) Alevi inancına mensup Zaza grubundan bir kürt aşiretidir.
1- Avdelan ismi , Muhtemelen Kürtçe’deki (Zazaki & Kurmanci) Av , Yani Su kelimesinden türemiş olması muhtemeldir.
Aşiretin dili’de buna kanıttır.
2- Abdal ise , Anlam olarak dünyadan elini eteğini çekmiş kendini allah yoluna adayan gezgin derviş demektir.
Abdal’an ise sonundaki (an) eki Kürtçe (Zazaki – kurmanci) çoğul eki olup,
derviş’ler demektir. Abdalan’lar Alevi inanca sahip, zaza (kırmanc) dersim Aşiretlerinden’dir.
her mezhep ve tarikatın kendi Abdal’ları vardır, Aşiretimizin diğer Abdal guruplarıyla hiçbir ilgisi yoktur.
Aşiretin yoğun olarak yaşadıkları bölge, Erzurum ve erzincandır (varto gibi yerlerde azınlık olarak bulunurlar.)
Aşiret, Diğer Dersim Aşiretlerinde olduğu gibi , Kendilerini tanıttıklarında
ez Avdelıj o ( Ben Avdel liyim)
Ez Avdelan o (Ben avdel lerdenim) derler , Aşiret Avdelan ve Abdalan isimleriyle tanınır. ancak , abdal isminin
kim tarafından ve ne şekilde aşirete verildiği bilinmiyor, aşiret kendisine abdal demiyor, avdel diyor.
Avdelanların Varto’da Yaşayan kısmı çoğunlukla ; qılçıx (aydınpınar) gulıq (taşlıyaka) xoşan (inönü mahallesi) ve
zorava (zorabat) köylerinde bulunuyorlar.
avdelanların bulunduğu yerlerde , çevre isimlendirmelerinin hepsinin zaza kürtçesi ile olmasıda , bu aşiretin
kökeninin zaza (kürt) olduğunu kanıtlıyor.
Avdelanlar Tunceli (Dersim) in İse Pülümür , hozat ve Ovacık ilçelerinde yaşıyorlar,
aşiretin tamamı zaza kürtçesi konuşuyor. 1-2 istisna varsa bilemiyorum.
Aynı Zamanda Avdelan (Abdalan) Aşireti Kürtler (zaza kurmanc) arasındaki alevi-sunni çatışmasını bir kenara atıp,
kürt hareketine destek veren ilk aşiretlerden birisidir.
Hamidiye alaylarında albaylığa kadar çikan Halit Bey 1925 Şéx Said
direnişinden önce Binbaşi Kasım ile birlikte Xormek, Lolan, Alan ve Abdalan aşiretleri ile toplantı yapar
ve Kürt sorununa destek ister. Abdalanlar hariç digerleri kendi aralarındaki çatismalari bahane ederek destek vermezler.
Geçmiş çatismalari ve sorunlar bahane edilir. Aslında her iki gurupta 1914-1918 yıllarında Osmalılara karşı birlikte olmuşlar
ve savaşmışlardı.
Yakınlaşma ve aradaki kavgaların olmaması için 1922-1925 yıllarında Cibranlı Halit’in
kuzeni Mahpilur Hanım ile Xormek aşireti liderlerinden Haydar Bey arasında evlilik olur.

Evliyaye Avdelan o  Klavuze Bekesano ( Avdellerin Evliyası Kimsesizlerin klavuzudur )

Lolan Aşireti ‘ nin kökeni

• Lolan Aşireti (Lolan, Loluj veya Lol), Türkiye’nin doğu anadolu bölgesinde yaşayan Dersim aşiretleri‘nden birisi olan ve tamamı Kürtçenin Zazaki Lehçesi ile konuşan
  ALEVİ olan bir Zaza aşireti Aşiretin Irak-İran sınırında yaşayan kısmı ise Çoğunluk Soranice az bir kısım ise Goranice (Hewramani) konuşur ..
  Goraniler Aynı zamanda yaresan aleviliği ile ünlüdürler. Kürt edebiyatının ilk eserlerini vermişlerdir ve de bunu alevilik ile dile getirmişlerdir .
  Gorani Yani Hewramani Zazaki ye en yakın olan Lehçe ‘dir  Ayrıca Lolan Aşiretinin Irak-iran sınırında kalan kısmının çoğunluğu sunnidirler. Ancak yinede Irak iranda alevi olan lolanlılarda bulunmaktadır.
  Pülümür,Çemişgezek,Varto,Nazımiye,Hınıs,Tercan,Aşkale(Aşkalede birkaç köy),Tekman,Bayburt,Kelkit,Ardahan,Bingöl,Erzincan gibi geniş bir coğrafyaya yoğun şekilde yayılmışlardır.
                                    Kendimizi Nasıl İsimlendiriyoruz ?
  Ez Lolıj o         = Ben Lolluyum
  Lolan                = Lollar
  Ez Lolan Ra     = Ben LollardanımKendimizi isimlendirme şekline bakarsak , aşiretimizi çine dayıyanların lou-lan isimli yer ile , aşiretimiz arasında alaka kuranların iddialarının uydurma olduğunu anlayabiliriz.
                                                   — “Çinden Geldiler” İddiası
  Adeta geçmişteki kart-kurt-kürt iddasının günümüze uygulanmış hali ;
  Lolan- laulan  , bazı sahte tarihciler aşiretimizin kökünün çine dayandığını iddia etmiş , bizi türkleştirmek için ne kadar uyduruk söz varsa kullanmaktan çekinmemiştir.
  Bahsedilen çinden geldiğimiz yer sözde “lau-lan” diye bir yermiş..
  neresi burası diyerek araştırmaya başladım , ve vardığım sonuç şuki ; bu yer alevilere ait değil… ayrıca konuşulan dilde türkçe. bu aşiretin bizim aşiretimizle alakası olması imkansız idi.
  ve dahası : aşiretimizin sonundaki “An” Eki Zaza Kürtçesine özgü bir ektir
  Aynı Zamanda Ben lolanım (Ez Lolıj) Kelimesinin sonundaki “ıj” ekide Zaza Kürtçesine Has bir ektir.
  BURADAN YOLA ÇIKARAK ; BİZE ZORLA TÜRK KİMLİĞİ DAYATANLARIN ORTAYA ATTIĞI İDDİALAR TAMAMEN YALAN , YALNIŞ VE ASİMİLE politikalarıdır.
  AŞİRETİN YAŞLILARI YA TÜRKÇE BİLMEZ YADA İLKOKULDA ÖĞRENMİŞTİR.AŞİRETİN KÖYLERİNİN TÜM YER İSİMLENDİRMELERİ ZAZAKİ İLEDİR.